ปลูกท้อ

๑ หลวงตาให้ “กล้าท้อ” สิบสองต้น

ปลูกลงบน “บ้านดิน-ตีนภู” มั่น

ปริศนา – ธรรมฤๅ เป็นสำคัญ

ให้ “ปลูกท้อ” ในวัน บวชต้นไม้

๒ ปลูกต้นท้อ เตือนว่า “อย่าท้อแท้”

ถ้าท้อแน่ อย่าถอย เป็นใช้ได้

“ท้อ” จักเตือนตัวตนลึกลงไป

ยังหัวใจจำหลักจักมั่นคง

๓ ปลูกต้นไม้ไว้ดินต้องรินน้ำ

รดให้ฉ่ำชุ่มพอเหมาะประสงค์

แม้นแดดอาบฉาบฉายประกายตรง

อย่าพะวงดอกใบต้นไม้เลย

๔ มีหน้าที่ปรุงแสงเป็นอาหาร

ดอกใบบานผลิผลออกเปิดเผย

แดด ดิน น้ำ สำคัญหมั่นชดเชย

ธรรมชาติช่วยเฉลยปัญหาธรรม

๕ สิบสองกล้าท้าธรรมชาติชัด

ถึงพิบัติเพียงหนึ่งในฉนำ

ที่เหี่ยวเฉาแห้งตายเป็นพลีกรรม

คืนสู่ดินตอกย้ำวิถีตน

๖ ยังเหลือท้อกว่าสิบยังยงกล้า

ยังยืนท้าธำรงคงแดดฝน

ไว้เตือนตัวคงค่าความเป็นคน

แม้นทุกข์จนอย่าระย่อท้อถอยเทียว

๗ ขอขอบคุณหลวงตาให้กล้าท้อ

เป็นทุนก่อเจริญสติจงชาญเชี่ยว

ที่แท้ท้อต้องบ่ถอยแม้ก้าวเดียว

จึงเก็บเกี่ยวผลหมากหากจงใจฯ

เขียนในวันรดน้ำต้นท้อหลังแดดเปรี้ยง
บ้านดินตีนภู ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๕๔

บริหารจัดการน้ำ : คือการใช้ประโยชน์จากน้ำ

ไม่กี่วันมานี้ผมเอ่ยปากกับคณะกรรมการบริหารจัดการน้ำแบบบูรณาการตำบลสายนาวัง ว่าการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ แท้แล้วก็คือการหาวิธีใช้ประโยชน์จากน้ำอย่างเพียงพอและยั่งยืนนั่นเอง

ผมไปถึงที่นั่นกับคุณนคร นาจรูญ ในฐานะคณะทำงาน CCAI[1] ในประเทศไทย ย่ำค่ำของคืนขึ้น ๑๔ ค่ำ เดือนสิบสองทางจันทรคติ เพื่อเยี่ยมเยียนคุณบำรุง คะโยธา นายก อบต.สายนาวัง อ.นาคู จ.กาฬสินธุ์ พบปะกับคณะกรรมการน้ำตำบลชุดแรกและน่าจะเป็นแห่งแรกของตำบลในประเทศไทย เพื่อตระเตรียมการประชุมถอดถอนบทเรียนการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำในลุ่มน้ำชีโดยองค์กรลุ่มน้ำ ที่เรากำลังทำงานร่วมกับ IUCN[2]

บรรยากาศการสนทนาแบบไม่เป็นทางการแต่ลึกล้ำด้วยเนื้อหาสาระที่ไม่ต้องตระเตรียมและเรียบเรียงล่วงหน้า

ผมเอ่ยถ้อยคำข้างต้นในห้องประชุม อบต.สายนาวัง ในเช้าวันรุ่งขึ้น เมื่อเราปรึกษาหารือกันค่อนข้างเป็นทางการ แต่ใจผมหวนคำนึงไปถึงกิจกรรมการส่งเสริมปลูกผักปลอดสารเคมี ที่อำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น ที่มีนายไกรสร กองฉลาด เป็นนายอำเภอ (จะย้ายไปดำรงตำแหน่ง นภอ.กระนวน แทนนายวรทัศน์ ธุลีจันทร์ในเร็ววันนี้)

ทำไมหรือครับ?

เพราะที่อำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น เขามีกิจกรรมส่งเสริมปลูกผักปลอดสารเคมี ส่งขายในตลาดเมืองขอนแก่น เช่นซุบเปอร์มาร์เก็ตในห้างเซ็นทรัล คอมเพล็กซ์เซ็นเตอร์ ในมหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นต้น

ผมถือว่านี่คือการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของจริง คือรู้จักใช้ทรัพยากรน้ำที่มีอยู่ให้เป็นประโยชน์ในวิถีการดำรงชีวิต ร่วมกับทรัพยากรอื่นๆ อย่างชาญฉลาดและยั่งยืน

ชาญฉลาดคือ ฉลาดใช้ในทุกสถานการณ์ ไม่ว่าจะเป็นสถานการณ์น้ำมาก น้ำน้อย หรือน้ำเน่าเสีย ล้วนมีปัญญาที่จะใช้ประโยชน์จากน้ำเหล่านั้น ในสถานการณ์นั้นๆ

ยั่งยืน คือใช้ได้อย่างยาวนาน และไม่ส่งผลกระทบที่เสียหายต่อทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆ ในระบบลุ่มน้ำ โดยเฉพาะคือทรัพยากรคนและสิ่งแวดล้อม

เรามีทรัพยากรดิน น้ำ คน ฯลฯ ในเชิงพื้นที่หนึ่งๆ ทำอย่างไรจะทำให้ทรัพยากรเหล่านี้เกื้อกูลกันได้อย่างยั่งยืน นี่น่าจะเป็นโจทย์สำหรับนักปกครอง และนักบริหารจัดการรุ่นใหม่ ไม่ว่าจะเป็นนายอำเภออย่างนายไกรสร กองฉลาด หรือนายกองค์การบริหารส่วนตำบล อย่างนายบำรุง คะโยธา

รวมทั้งนายกรัฐมนตรี อย่าง น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ก็ยิ่งต้องมีความสามารถเชิงนี้ด้วย

---

[1] คณะทำงานกิจกรรมความริเริ่มการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการปรับตัวในลุ่มน้ำโขง ภายใต้ Climate Change  and Adaptation Initiative: CCAI

[2] IUCN, International Union for Conservation of Nature and Natural Resources

อย่าหูหนาปัญญาหนวก

๑ หูหนาปัญญาหนวกบวกตาบอด

จึงวายวอดเป็นว่าเล่นเห็นไหมนั่น

เอาอีกแล้ว ล้าน-ล้าน สราญครัน

อะไรกันจะจัญไรได้ปานนี้?

๒ ที่ละลายหายวับไปกับน้ำ

คงระยำช้ำชอกอีกป่นปี้

อ้างฟื้นฟูบูรณะกะคืนดี

แท้กู้หนี้อีกอ่วมจนท่วมตัว

ขอบคุณภาพ : นาย ช่างภาพ (เฟสบุ๊ค)

๓ กู้อะไรฤๅจักสู้ต้องกู้หน้า

ละเลงบ้าละลายบาปสาบส่งชั่ว

โยนให้แพะรับไปไม่พันพัว

พ้นเกลือกกลั้วกู้ชื่อระบือทราม

๔ อนิจจาประชาชาติอนาถนัก

ฤๅจมปรักติดหล่มบ่เลยข้าม

ทนเทวษร่ำไปทุกผู้นาม

สุดโยงยามยืดเยื้อและยาวนาน

๕ วอนเทวาอารักษ์จงดลช่วย

ขอไทยทวยแจ้งประจักษ์จงทุกย่าน

รู้จำแนกชั่วดีดังเชี่ยวชาญ

ถูกหรือผิดสามานย์ฤๅสามัญ

๖ อย่าหูหนาปัญญาหนวกบวกตาบอด

จึงจะรอดแคล้วคลาดที่หวาดหวั่น

จึงจะพ้นผองภัยที่ฝ่าฟัน

จึ่งมีวันเงยหน้าอ้าปากบาน

๗ จึงกอบกู้บูรณะและสะสาง

จึงถูกทิศถูกทางที่เทียวผ่าน

จึงรู้ทันรู้เท่าพวกสามานย์

จึงรู้การจำเริญก้าวไปไกลเอยฯ

ซับแดง ๑๑ – ๑๑ – ๑๑